MASKE : Özgür Ruhun Renkli Yüzü

MASKE:

Özgür

Ruhun

Renkli

Yüzü

Günümüzde balolarda, partilerde ve çeşitli sanat etkinliklerinde kullanılan maskeler, yoğun emek gerektiren bir sanat ve meslek dalı olarak karşımıza çıkıyor. Taktığımız zaman bizi olduğumuzdan farklı gösteren ve hayal edilebilecek bütün imgeleri çehremize yerleştirebilen maskeler, binlerce yıldır kültürden kültüre farklı anlamlar yüklenerek özgür ruhların renkli yüzleri olarak hayatımızda yerini alıyor.

Binbir renk ve desene sahip olan maskeler, sakladıkları yüzleri bambaşka bir şekle ve ruha büründürür. Gülen bir yüz ifadesi, korkutucu bir yüz, kötü bir ruh hali ya da hüzünlü bir palyaçonun yüzü maskelerin en çok bilinen birkaç modelindendir. Tarih boyunca maskeler insanları etkilemeyi başarmış eşsiz aksesuarlardır. Birçok soyut anlam da yüklendi maskeler; kötülüğü kovmak ve iyiliğe ulaşmak gibi. Dinsel törenlerde, savaş meydanlarında takılan maskeler daha sonraları toplumsal yaşamın içinde yer almaya başladı. Kültürden kültüre farklı anlamlar taşıyan maskelerin arkalarına saklanan insanlar modern zamanlarda, artık görünmez maskelerle kendilerini gizler oldu. Metafor olarak maskeler kimlik çatışması yaşayan modern insanın çıkmazlarını anlatan en uygun kelime. Bunun içindir ki bu somut maskeler artık sanatsal ve dekoratif amaçlarla üretilmeye ve kullanılmaya başlandı.

Maske, Fransızcadaki masqué kelimesinden dilimize geçmiş. Avrupa dillerinin temelini oluşturan Latincede ise maske, hayalet anlamına gelen mascus olarak geçmektedir. MaskeninArapçadaki en bilinen söylemi maskaradır. Maskara Arapçada soytarı, kostüm giymiş kişi anlamına geliyor. Bugün özellikle gelişen sanayi ve kimyasal ürünler ile rahatlıkla yapılabilen maskeler tarih boyunca tahta, deri, kumaş, kağıt, tel, un, bitki ve yapraklar, seramik ve taşlardan yapılmış.

Tarihin ilk dönemlerinde insanlar maskesini yaptıkları hayvanların gücüne ulaşıldığına inanılardı. Büyücüler de törenleri daha mistik hale getirmek için maske takarlardı, dünyanın birçok bölgesinde hala bu gelenek devam ediyor. İnançlarına göre maskeyi takan maskenin simgelediği tanrısal veya doğaüstü güce ulaşırdı. Antik dönemde Yunanlılar maskeyi en çok tiyatrolarında kullanmışlar.

Böylece büyük amfilerde oyuncuların yüzleri daha iyi görülebiliyordu. 16. yüzyılda Avrupada maskeler günlük yaşamda yerlerini alır. Soylular balolarda, partilerde bu maskeleri takarken; dava inceleyen hakimler tanınmamak için maske takarmış. Halk, sokakta maskeyle dolaşanlara o kadar alışmış ki, sıradanlaşmış ve günlük yaşamın bir parçası olmuş. Avrupanın kültür merkezi Venedik bugün dahi onlarca maske atölyesine sahiptir. Birçok yerde düzenlenen karnavalların baş aksesuarıdır maske. Böylece maske, toplumsal baskılardan kurtularak bireyin kendini özgürce ifade etmesinin bir aracı haline gelmiş. Türk kültüründe de maskelerin önemli yeri var. Şamanizmden bugüne köy oyunlarında maskeler kullanılmış. Osmanlı şenliklerinde soytarılara curcunabaz denirmiş ve onlar da maske takarmış. Eğlence, inanç ve günlük yaşamın her alanında maskeler şekil ve form değiştirerek varlıklarını devam ettiriyorlar.

Maske ve Kukla Atölyesi:
CURCUNABAZ

Maskeler günümüzde tiyatro ve sanatsal faaliyetlerin yanısıra dekoratif amaçlarla da üretiliyor. Maske yapımının öğretildiği birçok atölye bulunuyor. Maske ve kuklalarıyla sanat camiasında adından sıkca söz ettiren Atölye Curcunabaz bizlere maske üretim sürecini yakından izleme olanağı verdi. Atölye Curcunabaz 2004 yılında Candan Seda Balaban ve Başak Günaçan tarafından kuruldu. Balaban ve Günaçanı maske ve kuklalara karşı duydukları sevgi, onların üretimine yönelmesine neden olmuş. Yaptıkları ürünlerin büyük beğeni kazanmasıyla da atölye çalışmaları hızla gelişmiş. Atölyede maskenin yanısıra kukla, heykel, sahne tasarımları da gerçekleştiriliyor. Birçok tiyatro, festival ve parti için kukla ve maske hazırlayan Curcunabaz ayrıca, çok sayıda öğrenciye maske ve kukla dersi veriyor, workshoplar düzenliyor.

Bir maskenin ortaya çıkma süreci onun üretildiği malzemelere ve sahip olacağı tasarıma göre değişmekle birlikte yaklaşık bir haftayı buluyor. Uzun sayılabilecek bir süre sonunda ortaya çıkan maskelerde Curcunabaz daha çok papier mache denilen kağıt baskı tekniğini kullanıyor. Bu teknikte çamurdan maske modeli hazırlanır. Bu modelden alçı kalıp alınıyor ve çıkan bu negatif kalıbın içine kağıt ve tutkal kullanılarak maske basılıyor. Yaklaşık 48 saatlik bir kuruma süresinden sonra boya ve dekorasyon aşamasına geçilerek maskeye son şekli veriliyor. Genellikle maske atölyelerinde maske öğrenimi başlangıç ve ileri düzey olmak üzere iki bölümden oluşuyor. 6-7 ayı bulan bu çalışmalarla hayal ettiğiniz maskeleri istediğiniz malzemelerden yapmaya öğrenebiliyorsunuz. Başlangıç düzeyinde özellikle insan yüzü çalışılıyor. Göz maskesi, yarım yüz maskesi ve tam yüz maskesi bu aşamada ele alınıyor. İleri Düzey de ise farklı maske türleri yapılmaya başlanıyor. Örneğin çeşitli hayvan maskeleri, gerçek üstü insan yüzü maskeleri, kasklar ve hazır malzeme ile maske çalışmaları

Başak Günaçan, maskenin bir sanat dalı olup olmadığını şeklindeki sorumuzu şöyle yanıtlıyor: �Maskelerin bugüne kadar ve günümüzde varolduğu alanlara bakmak onun bir sanat dalı olup olmadığını anlamak için yeterlidir sanıyorum. Ama yinede bir tasarımın sanat olup olmadığı bence onu tasarlayan ve üretenin bakış açısına bağlıdır. Maske yapımını öğrenmenin zevkli bir araştırma serüveni olduğunu belirten Günaçan, yaklaşık 3 ay içinde genel bazı tekniklerin öğrenilerek, uygulanabildiğini söylüyor ve ekliyor: Bunun bir sonu yok, Hem maske yapmak pahalı bir hobi değil, çünkü kullanılan temel malzemeler maddi olarak büyük yük getirecek malzemeler değil. Maske yapımında en gerekli ve pahalı olan şey ise zamandır ve onda kesinlikle pinti davranmamak gerekir.

Maskenin renkli ve soyut dünyasına bir kez adım attığınız zaman sizi sonsuz bir evren bekliyor. Yapacağınız maskelerde tek sınır belkide sizin hayal gücünüzdür. Yapmak yerine sahip olmak isterseniz de karşınızda neredeyse sonsuz seçeneklerde maskeler bulabilirsiniz. Hayat bir maskeli balodur belki, peki sizin maskeniz hangisi




Yüz, Maskeler - Maske Resimleri