Edebiyattaki Mizah Ve Yerginin Hiciv Ve Güldürü Sanatı Karikatür

Karikatür herhangi bir insanın,fikrin veya bir olayın resimlendirilerek gülünç bir şekilde anlatılması.bir insanın veya bir olayın ayrıntılarına girmeksizin kısa,düşündürücü ve özlü bir fikir vermek veya genellikle güldürmek için bazı özelliklerinin göze çarpıcı bir şekilde resimlendirilmesi,karikatür bir resim sanatıdır.Bu resimleri çizenlere karikatürcü veya karikatürist denir.Karikatür özelliği itibariyle tanınan,bilinen orjinalinden farklıdır.Karikatür,konu olan bir kişinin veya bir olayın dikkat çekici özelliklerini ortaya koyar.
Çoğu zaman kişinin bazı özelliklerinin abartılmasını konu eden karikatür,o kişiyi hicvetmek,küçültmek ve onunla alay etmek vasıtası olarakta kullanılmaktadır.Alay etmek insanların birbirini hafife alması,rencide etmesi onu küçük ve gülünç duruma düşürmesi demektir.Bu hususta Avrupalı filozof Bergson insanlar yalnız ve insanlarla ilgili olayları gülünçleştirmeyi düşünmüşlerdir demiştir.



Çok eski devirlerden beri karikatürün yapıldığı bilinmektedir.Pompei ve Hercula nın kazılarında duvar ve vazolarda çeşitli karikatür örneklerine rastlanmıştır.Esas karikatür sanatı Rönesans devrinde başlamıştır.Fakat Champfleury ,eskiden yapılan resimleri karikatürden saymamaktadır.Resme konu olan kişilerin özellikleri aydınlatılmadığı için karikatür sayılmaz.Bunlara Bürlesk denir.




Taş,Tuğla,Vazo ve duvar gibi yerlere yapılan karikatürler,Baskı Makinası bulunupta kitaplar ve gazeteler yayımlanmaya başlayınca daha da gelişti. 18 yy da yaşamış ispanyol ressamı Goya,siyasi karikatürleriyle ün yaptı.Aynı çağda yaşamış İngiliz Ressamı William Hogarth da eserlerinde bu özelliğe çok yer verdi.Gazeteciliğe karikatürü ilk defa Fransız Ressamı Charles Philipon getirdi.Hatta 1831 de Pariste La Caricature Gazetesini kurdu.Ondan sonra İngilizler ve Almanlar da karikatürü Gazetecilikte kullanmaya başladı.İngilteredeki ünlü siyasi mizah dergisi Punch bu çığırın kısa zamanda gelişmesine yol açtı.Karikatür kendine özgü sadeliği ve didaktik (Öğretici ) tarafı sebebiyle herkes tarafından benimsendi.Karikatürde insanları veya tipleri hiciv olarak canlandırma şekli ilk olarak 16 yy da olmuştur.Mesela Agostino Carraci ve Giovanni Bernini tarafından ele alınmıştır.Siyasi konuları gaye edinen karikatürler 18 yy da çoğaldı.Luterciliğin ortaya çıkışı İngilterede Hannover Hanedanıyla Jakabitler arasında meydana gelen olayları anlatan çizgiler önemli siyasi karikatürler arasında sayılmaktadır.



Türkiyede ilk karikatür,Teodor Kasap ın 1870 te çıkardığı Diojen Dergisinde görüldü.Bilinen ilk türk Karikatürcüsü Ali Fuat Beydir.Sultan Abdülhamit döneminde kesintiye uğrayan mizah Dergiciliğinde ikinci meşrutiyetin ilanıyla birlikte bir patlama olur.Bu dönemin en önemli Karikatürcüsü Cem dir.Damgasını vurduğu kalem ve çıkardığı Cem Dergilerinde batı anlayışına uygun olarak Osmanlı Devletini ve İdarecilerini hicvetmiştir.Bu dönemde birbiri ardına çıkan Karagöz,Geveze,Dalkavuk,Davul gibi dergilerde siyasi karikatürün llk örnekleri verilmiştir.Kurtuluş Savaşına karşı Aydede de Rıfkı ve Kurtuluş savaşı yanlısı Güleryüz de Sedat Simavi de dönemin önemli imzalarıdır.Cumhuriyet Döneminin karikatürcü simgeleri olarak Cemal Nadir,ve Ramiz Gökçe yi görürüz.Bu iki karikatürcü çizdikleri sosyal ağırlıklı karikatürlerle Türkiyede bu sanatın genişkitleler tarafından benimsenip sevilmesini sağlamışlardır.




Aynı Dönemin çizerleri olarak Münif Fehim,Sedat Nuri,Şevki Çankaya,Necmi Rıza Ayça,Orhan Ural,Sururi Güman,Salih Erimez,İhap Hulusi,adları da anılmaya değerdir.1940 ların sonlarına doğru çıkmaya başlıyan Marko Paşa Dergisinde Mim Uykusuz,toplumcu gerçekçi karikatürün baş yapıtlarını vermiştir.Aynı dönemde Ratip Tahir de CHP Çizgisinde kalem oynatarak politik karikatürlerin başarılı örnekleriyle okuyucuyu buluşturmuştur.Daha sonraki Döneme damgasını vuran 1950 dönemi karikatürcüleri ise batıdaki değişime paralel olarak karikatürde karamizaha kayan ve yazısız olmaya özen gösteren bir anlayışla eser verdiler.Eflatun Nuri,Semih Balcıoğlu,Turhan Selçuk,Nehar Tüblek,Ferruh Doğan,Ali Ulvi,Güngör Kabakçıoğlu,Tonguç Yaşar,Yalçın Çetin,Altan Erbulak,Bedri Koraman,Mıstık,Cafer Zorlu,gibi karikatürcüler bu dönemde ve daha sonra önemli yapıtlara imzalarını atmışlardır.Aynı karikatürcü kuşağının en genç üyesi Oğuz Aral 1972 de yayınlamaya başladığı Gırgır Dergisiyle 1960 lar boyunca düşüş gösteren mizah dergiciliğine büyük bir ivme kazandırmış ve 1970 lerin sonunda 300 bin 80 lerde 500 binin üzeri tirajları yakalamıştır.



Hayatın her alanını kucaklamaya çalışan gırgır Karikatürcüler arasında İlban Ertem,NuriKurtcebe,İrfan Sayar,Hasan Kaçan,Behiç Pek,Latif Demirci,Necdet Şen,Ergin Ergönültaş,Mehmet Çağçağ,Bülent Benli,Tuncay Akgün,Ergün Gündüz,Zafer Temoçin,Birol Bayram,Metin Üstündağ sayılabilir.Aynı dönemde Tan Oral,Sami Caner,Atila Konbir,Emre Senam,Kemal Gökhan,Behiç Ak,Musa Kart,Salih Memecan gibi karikatürcülerde daha farklı tarzlarda gazete ve sergi karikatürleri çizmişlerdir.90 lı yılların sonuna doğru yeni karikatür anlayışları filizlenmeye başlamış ve ondergraund tarzda yaklaşımlar öne çıkmaya başlamıştır.Bu son dönemin önde gelen adları arasında Selçuk Erdem,Erdil Yaşaroğlu,Bahadır Baruter,Bülent Üstün sayılabilir.