Empati ve vicdan

Empati ve vicdan, birbirini tamamlayan ama tam olarak aynı olmayan iki kavramdır. Aralarındaki ilişkiyi şu şekilde özetleyebiliriz:1. Empati: Diğerinin acısını/heyecanını/deneyimini “hissetme” yeteneğiEmpati, bir başkasının duygusal durumunu algılayıp, o duyguyu kendinde canlandırabilme kapasitesidir.

• Bilişsel empati: “Onun yerinde olsam ne hissederdim?” diye düşünmek.
• Duygusal empati: O acıyı gerçekten kendi içinde hissetmek (bazen fiziksel olarak bile).

Empati, nötr bir yetenektir. Psikopatlar bile yüksek bilişsel empatiye sahip olabilir; sadece duygusal empati eksikliği vardır. Yani empati tek başına ahlaki bir duruş değildir.2. Vicdan: Hissetmekle yetinmeyip, o hisse göre hareket etme eğilimiVicdan, empatiyle algılanan duygusal bilgiyi ahlaki bir pusula haline getirir.

• “Bu çocuk açsa, ben de onun yerinde olsam ne hissederim?” (empati)
• “O halde ona yardım etmeliyim, çünkü bu benim için ahlaken zorunlu” (vicdan)

Vicdan, empatiyi eyleme dönüştürür. Empati “acısını anlıyorum” derken, vicdan “o acıyı dindirmek benim sorumluluğum” der.3. İlişkileri

• Empati, vicdanın önkoşuludur. Vicdan, empati olmadan çalışamaz. Acıyı hissetmeden, onu dindirme yükümlülüğünü de hissetemezsin.
• Ama empati vicdana dönüşmek zorunda değildir. Birçok insan empati yapar ama vicdanını susturur: “Çok üzücü ama… benim yapabileceğim bir şey yok”, “Bana dokunmuyor ki” gibi gerekçelerle.
• Vicdan, empatiyi ahlaki bir eyleme dönüştürme iradesidir. Empati bir duygu, vicdan ise o duyguya dayalı bir karar mekanizmasıdır.

4. Örneklerle fark

• Birini ağlarken gördüğünde gözlerin dolar → empati
• Onu teselli etmek için elini uzatırsın → vicdan devreye girer
• Ağlarken gördüğünde “Keşke olmasaydı” deyip yoluna devam edersen → empati var, vicdan sustu

5. KısacaEmpati, vicdanın yakıtıdır.
Vicdan, empatiyi harekete geçiren motorudur.Empati olmadan vicdan kör kalır.
Vicdan olmadan empati sadece bir duygu olarak kalır, acıyı çoğaltır ama azaltmaz.İkisi birleştiğinde, insan gerçekten “insan” olur.

“bize” diye bir yer yok!

Yaşam ve İnsan için her şey Genel Kültür, Bilgi Bankası