Bencillik ile empati arasındaki en büyük engeller

Bencillik ile empati arasındaki en büyük engeller, aslında insanın hem biyolojik hem de psikolojik yapısından kaynaklanır. Bunları şu şekilde gruplayabiliriz:1. Biyolojik ve Evrimsel Engeller

• Hayatta kalma içgüdüsü: Beynimiz öncelikle “beni koru, beni besle, beni güvende tut” diye programlıdır. Empati, enerji harcatan bir lükstür. Aç bir hayvanın kendi yiyeceğini paylaşması zor olduğu gibi, insan da “önce kendim” refleksini kolay bırakamaz.
• Yakınlık önyargısı (kinship bias): Empati, genetik olarak bize yakın olanlara (aile, kabile) çok daha kolay aktarılır. Uzaklardaki birinin acısı, beynimizde aynı şiddette yankılanmaz.

2. Psikolojik Engeller

• Bilişsel yük: Empati yapmak zordur. Başkasının acısını gerçekten hissetmek, kendi duygusal kapasiteni tüketir. Bu yüzden beyin, “bilmiyorum, görmezden geliyorum” diye kısa devre yapar.
• Savunma mekanizmaları:
  • Duyarsızlaştırma: Sürekli acıya maruz kalmak, empatiyi köreltir (örneğin savaş muhabirleri, doktorlar, sosyal medya kullanıcıları).
  • Suçlama ve haklı çıkarma: “Hak etmiştir”, “Kendi suçu”, “Onlar farklı” diyerek empatiyi engelleriz.
  • “Bize mi?” tuzağı: Acı bize dokunmuyorsa, onu “gerçek” saymamayı tercih ederiz.
• Ego-merkezcilik: Çocukluktan gelen “dünya benim etrafımda döner” duygusu yetişkinlikte de devam eder. Başkasının perspektifine geçmek, ego için tehdit gibi hissedilir.

3. Sosyal ve Kültürel Engeller

• Grup içi / grup dışı ayrımı: “Biz” ve “onlar” diye ayırmak, empatiyi sadece “biz”e yönlendirir. Irk, din, sınıf, milliyet gibi kimlikler bu ayrımı körükler.
• Medya ve propaganda: Acıyı ya abartır ya da gizler. Görmediğin acıya empati kuramazsın.
• Kapitalist sistemin teşviki: Bencillik, bireysel başarı ve rekabet olarak yüceltilir. “Başkasına yardım etmek yerine kendine odaklan” mesajı sürekli verilir.

4. En Derin Engeller (Kişisel)

• Korku: Empati kurarsan, harekete geçmen gerekebilir. Harekete geçmek risklidir (zaman, para, duygusal yorgunluk, sosyal dışlanma).
• Çaresizlik hissi: “Ne yapabilirim ki?” diye düşünmek, empatiyi felce uğratır.
• Vicdanın susturulması: İnsan vicdanını sürekli susturarak “normalleşir”. Bir süre sonra empati yapmamak rahatlatır.

ÖzetleBencillik, empatiyi engelleyen en büyük düşman değil; bencillik, empatiyi engelleyen doğal bir koruma kalkanıdır.
Empatiyi mümkün kılan şey, o kalkanı bilinçli olarak indirmektir.
Bu indirme, şu soruyu sormakla başlar:
“Acıyı gördüğümde, onu hissetmemek için kendimi mi kandırıyorum?”Ve işte o an, bencillik ile empati arasındaki savaş başlar.
Kazanan, genellikle en çok korkan ya da en çok yorulan taraf olur.Ama kazanmak zorunda olan, empati olmalı. Çünkü bencillik bizi yalnızlaştırır; empati ise hepimizi kurtarır.

Yaşam ve İnsan için her şey Genel Kültür, Bilgi Bankası