Moğol TıbbıMoğol tıbbının genel durumuMoğol tıbbı Moğol milliyetinin uzun zamandır devam eden tedavi pratiğinde oluşan ve geliştirilen geleneksel tıp sisteminden biridir. Eski geçmişe ve zengin kuramsal yapıya sahip olan Moğol tıbbı, hem Moğol halkının hastalıklarla mücadelede topladığı tecrübelere ve zekâya dayanan, hem de belirgin milli ve bölgesel özellikleri taşıyan tıp bilimidir. Hastalıkların tedavisinde az miktarda ilaç kullanılması, verimlilik, ucuzluk ve kolaylık gibi özellikleri vardır.
Moğol tıbbının temel teorisiMoğol tıbbında, “Heyi”, “Xila” ve “Badagan” gibi üç ilişki, insan vücudundaki fizyolojik ve patolojik durumları anlatır. “Heyi” çeşitli fizyolojik işlevlerin gücüdür. Düşünme, konuşma, hareket ve çeşitli organların çalışması “Heyi”nin kontrolü altında bulunur. “Heyi”nin işleyişinde anormal bir durum gerçekleşirse, çeşitli organların işlevleri de zayıflayacaktır; anormal ruh hali, uykusuzluk ve unutkanlık gibi belirtiler ortaya çıkacaktır. “Xila” ateş anlamındadır. İnsanın vücut ısısı, çeşitli organların enerjisi ve ruhsal yapı, “Xila”nın etkisi altındadır. “Xila” fazla olursa, çeşitli ateşli hastalıklar, örneğin; mide ekşimesi, hazımsızlık ve histeri gibi belirtiler meydana gelir. “Badagan” insan vücudu içindeki yapışkan bir çeşit sıvı madde olarak soğuk özellik taşır. “Badagan”ın anormal bir durumda bulunmasıyla, görülen soğuk belirtilerden başka, vücut içinde sıvı maddenin dolaşamaması, çeşitli salgıların artmasına yol açacaktır.
Moğol tıbbının tedavi özellikleriKan çıkarma yöntemiKan çıkarma yönteminde, vücudun belli bir bölümündeki açık bir damar kanalını keserek kan çıkarmak yoluyla, hastalığın tedavisi ve önlenmesi gerçekleştirilir. Kan çıkarma yöntemi, kan ve “Xila”nın neden olduğu deri iltihabı ve gut gibi ateşli hastalıklarda kullanılır. Kan çıkarma tedavisi iki adımda tamamlanmalıdır. Birinci adım, operasyondan önceki hazırlık aşaması; ikinci adım, kan çıkarmanın uygulanmasıdır.
Kupa çekme ve delme yöntemiBu yöntem kupa çekme ve kan çıkarmanın birlikte kullanıldığı tedavi yöntemidir. Öncelikle vücuttaki belli bir yere kupa çekilir. Kupanın alınmasından sonra, iğneyle şiş deriye birkaç şişleme yapılır. Sonra deriye tekrar kupa çekilir ve deri içindeki kötü kan ve sarı salgı dışarıya emilir. Böylece kan ve nefes dolaşımı iyileştirilecek ve tedavi hedefi gerçekleştirilecektir. Bu tedavi yöntemi, genellikle vücudun kası fazla, derisi esnek, iyi, kılsız ve kemik girinti çıkıntısı olmayan deriye kullanılır. Özellikleri, hızlı verim kaydedilmesi, kısa tedavi süresi, kolayca uygulanması, acısız ve tehlikesiz oluşudur.
Moksa tedavisiMoksa tedavisi, şifalı otlardan yapılmış olan çubuk ya da şeridin akupunktur noktası üzerinde yakılması veya tütsülenmesidir. Moksa tedavisinde, Moğol moksa tedavisi, Beis han devedikeni moksa tedavisi, Xihe söğütü moksa tedavisi ve ılımlı akupunktur kapsar.
Kımız tedavisiKımız tedavisi Moğol ulusunun geleneksel bir gıda tedavisidir. Kımız, vücudu besleme ve hastalıkları tedavi etkisi gösterir. Özellikle yaralanmanın yol açtığı şok, nefes alma güçlüğü ve kalbin ön kısmında oluşan ağrı gibi hastalık belirtileri için belirgin bir verimlilik gösterir. Araştırmaya göre, kımızdaki şeker, protein, yağ ve vitamin gibi çok çeşitli unsurlar, insan sağlığına yararlıdır. Bunlar arasında, özellikle büyük miktardaki C vitamini, aminoasitler, süt asidi, enzimler, mineraller, güzel kokulu maddeler ve çok az miktardaki kimyasal unsurlar sayılabilir.
Kemik hastalığı tedavisiKemik hastalığı tedavisi, tıp uzmanlarının bulduğu, Moğol tıbbına özgü bir kemik hastalığı tedavi yöntemidir. Bu tedavi yöntemi, kemik ve kas yaralanmalarına uygulanır. Moğol tıbbında kemik hastalığının tedavisi, kemiğin yeniden kendi konumuna oturtulması, masaj, ilaçlı banyo, bakım ve fizik tedavi gibi altı adımı kapsar. Tedavi yoluyla zehir atılır, sinirler ve kan dolaşımı düzenlenir.
