Onlar Hiç Savaşmadı

Neolitik Çağ (Cilalı Taş Devri) da 5 ile 7 bin arasında yaşam sürdüğü Çatalhöyük bölgesindeki kazılarda hiçbir insanın savaşarak ölmediği tespit edildi.

   

Dünya tarihinde neolitik çağın en kalabalık yerleşim yeri olarak kabul edilen ve 5 ile 7 bin insanın yaşadığı tahmin edilen Çatalhöyük kazılarında ok, mızrak gibi savaş aletleriyle öldürülmüş tek bir insan kalıntısı dahi bulunmaması bilim insanlarını hayli şaşırtıyor.

Konya kentinin Çumra ilçesi yakınlarında yer alan Çatalhöyük kazı alanının girişinde, yaklaşık 50 yıldır süre kazılarda sürdürülen çalışmalar nezdinde bulunan 240 adede yakın kerpiç evin neye benzediğini günümüz insanının daha iyi anlayabilmesi için inşa edilen model evde kazı

başkanı Ian Hodder, gazetecilere konuyla ilgili açıklamalarda bulundu, -Kazılarda bulunan 800 insan iskeletinde hiçbir savaş izi tespit edilemedi. İnsan öldürdüklerine, insanların ok veya mızrak gibi savaş aletleriyle öldürüldüğüne dair hiç bulgu yok.

Otorite ve aile geleneği yok

Milattan Önce 7500 ile 6000 bin yılları arasında varlığını sürdüren ve nüfusu dönem dönem 5 ile 7 bin arasında değişen kentte hiç cinayet işlenmemiş. Vahşi katliamlar, savaşlar ve cinayetlerle yazılan insanlık tarihi içinde önemli bir yeri olan Çatalhöyük kazıları, insanlık tarihinin olağan akışının aksine tek bir savaş dahi yapılmadığını ortaya koydu.

Kazı başkanı Hodder tarafına, kazı alanında gazeteciler ile birlikte yaptığı gezi sırasında -Peki, 8 bin kişi, bir başkanları bile olmadan nasıl organize oldular? şeklinde soruldu. Hodder tarafından verilen bilgilere göre Çatalhöyük halkı, ayrıcalıklı sınıfların olmadığı, statü simgelerine rastlanmayan eşitlikçi bir toplumdu.

Merkezi bir otorite olmamasına rağmen kimsenin paylaşmaya zorlanmadığı paylaşımcı bir toplum söz konusuydu.

Çatalhöyük insanları, pek çok vahşi hayvan türünü kutsal sayıyordu ve inançlarında özellikle leoparın çok önemli bir yeri vardı. Hemen hemen her evin duvarlarını süsleyen leopar resimleri de bunun bir kanıtı. Duvar resimlerine göre insanlar leoparları avlamakta, kürklerini de leoparın gücünü kazandıklarına inandıkları için giymekteydi ama Hodder, kazı alanında tek bir leopar kemiğine bile rastlanmadığını söyleyerek, -Muhtemelen, leoparın ölüsünü kente sokmamak tabuydu diyor.

Medeniyetlerinin merkezde birey ve sanat var

Çatalhöyük kazılarında ne aile kavramı ne de özel mülkiyet söz konusu. Örneğin evlerin zeminlerindeki mezarlarda bulunan iskeletlerin DNA yapılarının birbirleri ile eşleşmediği tespit edilmiş. Hodder konuyla ilgili, -Çocukların, biyolojik anne ve babalarının yanında yaşama zorunluluğu yoktu, bir çocuk farklı bir evde ve ailede hayatını sürdürebiliyordu diyor.

Çatalhöyük kentinde kadın veya erkeğe kutsallık atfeden simgelere rastlanmamış, Hodder kadın ve erkeğin eşit olduğunu belirterek, -Toplumda bireyin önemli bir yeri var. Burayı çağdaşı diğer yerleşim yerlerinden ayıran en önemli özellik, sanatın yaşamın tam merkezinde yer almasıdır.

Her evin duvarlarını süsleyen resimler aracılığıyla hane halkının evlerinin zeminine gömdükleri ölü atalarıyla iletişim kurduklarına inandıkları anlaşılıyor.

Önümüzdeki yıl kazı başkanlığını devredecek olan Hodder, -22 yılda cevabını en çok merak ettiğiniz soru neydi? sorusu üzerine ise:
-Buradaki sanat; evlerin içinde, gündelik bir sanat. Başka yerlerde bu ölçüde evsel bir sanat olgusuna rastlamıyoruz. İnsanlar evlerin içinde sanatı neden üretti, diye merak ediyorum ve vardığım sonuç şu: Toplumda bireyin önemli bir yeri olduğu için ev içinde yaratıcı olmaya vakitleri vardı diyor.

Çatalhöyük kazıları

1958 yılında James Mellaart tarafından keşfedilen Çatalhöyük, Mellaart tarafının 1961-1965 yılları arasında yaptığı kazı çalışmaları, 1993 yılında İngiliz Arkeoloji Enstitüsü desteği ile Cambridge Üniversitesi tarafından yeniden başlatıldı. Çalışma 2013 yılında Stanford Üniversitesi tarafına devredildi. Şimdiki kazı başkanı Ian Hodder ise 1993 yılından beri, her yıl 17 farklı ülkeden 180 kişilik ekibiyle kazıları yürütüyor. Yapı Kredi ise 1997 yılından beri kazı çalışmalarına ana sponsor olarak destek veriyor. Çatalhöyük, 2012 yılında UNESCO Dünya Miras Listesi içerisinde kendine yer edinmiş durumda.

Yaşam ve İnsan için herşey Genel Kültür, Bilgi Bankası