Bu Blogu Takip Et

Sayfalar

Translate

12 Kasım 2010 Cuma

''Darwin titiz bir araştırmacı, arşivci ve deney insanıydı''

Doğumunun 200. yılında, 'evrim teorisi'nin en önemli savunucularından İngiliz bilim adamı Charles Robert Darwin'in yaşamı, fikirleri ve etkisi, başta İngiltere'de olmak üzere dünyadaki pek çok üniversitede ve bilim müzelerlerinde neredeyse bir festival havasında etkinliklerle anılıyor.

Darwin titiz bir araştırmacı, arşivci ve deney insanıydı
UNESCO'nun Darwin Yılı ilan ettiği 2009'da, fikirleri dünyanın hemen her yerinde yayılmaya ve tartışma yaratmaya devam ediyor.
Charles Darwin'in doğumunun 200'üncü, Türlerin Kökeni kitabının yayımlanmasının 150'nci yıldönümü dolayısıyla, çalışmalarını iki bölümlük bir dizi halinde değerlendirdik.

'200. yılında Darwin' dizimizin ilk bölümü için tıklayın

'200. yılında Darwin' dizimizin ikinci bölümü için tıklayın

Bilim, yaşamın olağanüstü karmaşıklığını, uzun bir süre açıklanamaz bir sır olarak gördü.

Darwin'in evrimi 'doğal seleksiyon'un bir süreci olarak açıklaması, bilim adamlarına dünyayı daha anlaşılır kılmak için çok geniş bir çalışma alanı sundu.
Aslında, Darwin evrim fikrini ilk ortaya atan kişi değil. Evrim fikri daha önce de biliniyordu... Ama, evrim fikrinin Antik Yunan'a ve belki de daha eskilere giden kökeni, Darwin'in önemini azaltmıyor.
Çünkü, bu fikre iskeletini kazandıran, evrimin nasıl işlediğine ilişkin en önemli teoriyi ortaya koyan yine Darwin oldu.
2009 yılı da bilim tarihinin en önemli yapıtlarından, Türlerin Kökeni adlı kitabının yayınlanmasının 150. yılı. Bu yıl, aynı zamanda kitabın yazarı Darwin'in de 200. doğum yılı.
Charles Darwin'in yaşamın kökeni ve insanın doğadaki yeri konusundaki yaygın fikirleri temellerinden sarsmaya ve modern düşünceyi etkilemeye devam eden düşüncelerinin kökeni 1830'larda çıktığı araştırma yolculuğuna dayanıyor.
Darwin İngiltere Kralı'nın gönderdiği Beagle adlı araştırma gemisininin yolculuğuna 22 yaşında genç bir doğa bilimci olarak katılana kadar, evrim teorisinin en önemli savunucusu olacağını bilmiyordu.
Beagle'ın Güney Amerika kıyıları boyunca ilerleyen beş yıl sürecek bu gezisinde gördükleri, Darwin'i İncil'deki yaratılış düşüncesini sorgulamaya itecekti.

Darwin türlerin yaşam ağacının dallarına yerleştirilebileceğine inanıyordu
Darwin'in biyografisini yazan Jim Moore, bilimadamının beş yıllık yolculukta, herşeyin başında doğadaki kalıpları ya da şablonları öğrendiğini düşünüyor.
Moore, ''Öğrenmek istediği; bazı şeylerin neden bazı yerlerde görünüp başka coğrafyalarda görünmediğiydi. Dolayısıyla bir filozof gözüyle bakan bir doğa bilimciydi. Nedenlerle ilgileniyordu... 'Neden benzer türler farklı doğa koşullarının hakim olduğu yerlerde görülebiliyor?' ya da 'Neden, aynı doğa kouşllarının hakim olduğu yerlerde farklı türler görülebiliyor?' diye soruyordu'' diyor.
Aslında Cambridge din bilim okumak amacıyla gidip sonra da doğa bilimlerine geçen Darwin'de kuşku uyandıran gözlemlerden biri de, Güney Amerika gezisi sırasında bazı kuş türlerinin, birbirine yakın adalarda küçük farklılıklar göstermesi oldu.
Darwin'e göre bu farklılıklar, bir yaratıcının çeşitlilik arzusundansa, türlerin farklı koşullara uyum sağlamasıyla ilgiliydi. Ayrıca, bazı canlıların soyu tükenirken yakın akrabalarının yaşamlarını sürdürüyor olmaları, değişen koşullar altında farklı canlı türlerinin yaşıyor olması da ona birbirleriyle ilişkili türlerin koşullar altında değiştiğini anlatıyordu.
University College London'dan Genetik Bilimci Steve Jones, Darwin'in bunun temeli olarak gördüğü doğal seçme teorisini şöyle özetliyor:
"Doğal seçme, en basit biçimiyle kalıtımsal farklılıkların yeniden üreme şansına etkisini anlatıyor. Örneğin bir birey, onun hayatta kalmasını ve çiftleşecekk bir eş bulmasını daha olası hale getirecek bir değişkene sahip iken, başka bireyler hayatta kalmalarını daha az olası hale getirecek farklı değişkenlere sahip iseler bu bireylerden biri hayatta kalır ve diğeri yok olur. Bu süreç nesiller boyunca devam ettiğinde ise değişiklikler artar ve ortaya giderek yeni yaşam biçimleri çıkar."
Darwin Türlerin Kökeni Üzerine'yi basmak için kitabın bitmesinin ardından neredeyse 17 yıl, iddialarını güçlendirmek ve doğrulamak için bekledi.
Kitabında yer alan bazı varsayımları kanıtlamak için elinde yeterli fosil verisi yoktu, ayrıca bazı teorilerinin doğrulanabilmesi için genetik biliminin ilerlemesi gerekecekti.

Darwin Türlerin Kökeni kitabı 'insan'a pek değinmedi
Kitap ilk basıldığı andan itibaren büyük bir etki uyandırdı ve ilk basımı kısa süre içinde tükendi. Evrimin doğal seçme yoluyla ilerlediği bilim dünyasında ve ötesinde büyük bir heyecan yaratmıştı.
Ancak, o günlerde kitabın herkesçe olumlu karşılandığını söylemek mümkün değil. Bilimadamı, özellikle din ve Tanrı karşıtlığı motivasyonuyla hareket ettiği ettiği suçlamalarıyla karşılaştı.
Darwin, bilim dünyasında yalnızca biyolojiyle de sınırlı kalmayan büyük bir etki bırakırken, geride kanıtlayamadığı ya da teorisinde açıklayamadığı pek çok olgu da bıraktı.
Doğal seçme teorisindeki sorunlar bugün Darwin'in izinden giden bilim adamlarının işi.
'Tehlikeli fikirler'
Darwin'in fikirleri, başta biyoloji olmak üzere genetik ve tıp gibi alanlarda temel bir öneme sahip. Ancak bu teorinin bazılarınca tehlikeli bulunduğu alanlar doğa bilimlerinin çok ötesine siyaset, kültür ve dine ilişkin görüşlerimize uzanıyor.
Darwin'in teorisini benimseyen siyasetçiler ve sosyal bilimciler, tüm çeşitliliği ile birlikte yaşamın tek bir kaynaktan nasıl evrimleşerek geldiğini gösteren bu teoriyle tarihi, günlük yaşamı ve sosyal olayları anlamaya ve açıklamaya çalıştılar.
Kimileri onun görüşlerini dine karşı bilimi savunmak için kullanırken; kimileri de emperyalizmi, savaşları ve hatta soykırımları meşrulaştırmak için kullandı.
Darwin'in teorisi siyasal olarak birbirine zıt kamplar tarafından büyük ölçüde olumlu karşılanmış bir teori.

Naziler Darwin'in fikirlerini kendi çıkarları için çarpıttı
Bir yandan Marx ve Engels'in, diğer tarafta bazı muhafazakar yazarların ve hatta Hitler gibi Nasyonal Sosyalist, faşist figürlerin dahi övgüsünü kazanbildiğini belirten pek çok kaynak var.
Temellerini Darwin'den aldıklarını söyleyen bazı ırkçılar tarafından kötüye kullanıldığı da oldu.
Siyaset bilimci John Gray, Nazizm de dahil olmak üzere faşist hareketlerin Darwinizm'in bazı özelliklerini kaba yorumlayarak kendilerine mal ettiğine dikkat çekiyor:
"Darwin'le yüzeysel bir ilişkileri olsa da, görüşlerinin Darwin'e dayandığını söyleyip, ırkçı anlayışlarının bilimsel temeli olduğunu savunmuşlardır. Oysa Darwin, kendi zamanında köleciliğe karşı olmuş biridir ve düşüncesinin ırkçılığa temel yapılmasını isteyemez."
Darwin'in fikirleri günümüzde bilimadamlarına ışık tuttuğu kadar, tartışma yaratmaya da devam ediyor.
Anthony Grayling, özellikle evrim teorisi ve yaradılış inancı safları arasındaki tartışmayı şöyle açıklıyor:
''Darwin'in açıkladığı canlıların zaman içinde geçirdikleri değişimlerin mekanizmasıdır. Fakat, karmaşık yapılara sahip canlıların daha basit yaşam formlarından evrilebildiğini göstermesi, canlıların da canlı olmayan moleküllerden ortaya çıkabileceğine işaret eder. Dolayısıyla, yaşamın kökenini açıklamak için bir yaratıcının gerekli olduğu türünden bir hipotez Darwin için gerekli değildir.''
''Tabi bu tartışma, Darwin'den önce de olan bir tartışmadır. Ancak Darwin, yaşamı açıklamada dini varsayımların gerekli olduğu düşüncesini ciddi bir şekilde sarsmıştır. Bu nedenle farklı dinler, varoluşa ilişkin çok eski zamanlardan bu yana benimsedikleri inanışları savunmak için karşı bir baskı oluşturuyorlar. Yaradılış inanışının asıl olarak Amerika'da olsa da, Türkiye gibi ülkelerde de yeniden gündeme gelmesinin nedeni de bu çabalardır.''

Hiç yorum yok: